Başta İngiltere olmak üzere, Güney Afrika, Hindistan ve eski İngiliz sömürgesi olan ve İngilizce konuşulan Anglosakson ülkelerinde dedektif ifadesi, daha çok resmi bir görevi tanımlamak için kullanılmıştır.
Bu yüzden bir kısım ülkelerde özel dedektiflik hizmetlerini veren kişiler için özel araştırmacı ifadesini kullanmak tercih edilmiştir. Bugün genel yaklaşım, her ne kadar ağırlıklı olarak özel dedektif ifadesini kullanmak olsa da gittikçe profesyonel araştırmacı ifadesini kullanmak yönündedir.
Özel dedektiflik hizmetlerine ilk olarak, dünyada sanayinin gelişmesine paralel olarak ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Üretilen malların bir yerden bir yere taşınması ve korunması sırasında duyulan endişelerle, ondokuzuncu yüzyılda, özel dedektiflik hizmetleri ortaya çıkmaya başlamıştır. İlk özel dedektiflik bürosu 1833 yılında Fransa’da kurulmuştur. Ama 1850 yılında Amerika’da bir İsveçli tarafından kurulan Pinkerton National Detective Agency (Pinkerton Ulusal Dedektiflik Ajansı), asıl özel dedektiflik mesleğine yön veren firmadır. Bundan sonra da Kanada’da ve Avrupa’da arka arkaya özel dedektiflik büroları açılmaya başlanmış ve zamanla yayılıp gelişerek bugünkü şeklini almıştır.
Bugün başta gelişmiş ülkeler, arkasından gelişmekte olan ülkeler olmak üzere çok sayıda ülkede özel dedektiflik hizmetleri verilmektedir. Bu süreçte özel dedektiflik ve özel araştırmacılık mesleğinin gelişmesi ve tanınması yönünde birçok sivil toplum kuruluşu da kurulmuştur. Bunların başında Uluslararası Özel Dedektif Dernekleri Federasyonu gelmektedir. Federasyon, üyelerinin uymak zorunda olduklar mesleki etik ilkeleri ve çalışma yöntemlerini tespit emiştir.
Ülkemize gelince. Dünyadaki gelişmelere paralel olarak, biraz da gecikme ile, 1980’lerden sonra özel dedektiflik hizmetleri ortaya çıkmaya başlamıştır. İlk kurulan firmalar daha çok özel araştırma ve danışmanlık ismi ile kurulmuştur. 1994 yılında ise bir özel dedektiflik yasa taslağı hazırlanarak Meclis’te görüşülmüştür. Bu yasa Meclis’te onaylanmasına rağmen dönemin Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmamış ve geri çevrilmiştir.
Özel dedektiflik yasası çıkmasa da özellikle 2000’li yıllarda özel dedektiflik hizmet talepleri hız kazanmıştır ve bu tarihten sonra kurulan firmalar özel dedektiflik adı ile açılmıştır.
2007 yılında Özel Dedektifler Derneği kurulunca, bu dernek özel dedektiflik yasasını yeniden ele almış ve yeni bir yasa taslağı hazırlamıştır. Ancak gösterilen çabalara rağmen yasa tasarısı bir türlü Meclis gündemine girememiştir.
Kısaca bir özel dedektiflik yasasyı ülkemizde hala yoktur. Ancak faaliyet gösteren özel dedektiflik bürolarının yasal olmadığını söylemek mümkün değildir. Bu durumda yasal özel dedektiflik demek, bir bacağı eksik dedektiflik hizmeti demektir. Mesleğin kendine özgü koşullarını, kriterlerini, ilkelerini ve çalışma yöntemlerini içeren bir yasa yok ama mevcut dedektiflik bürolarının hepsi de, başta anayasa olmak üzere, ticaret hukuku, borçlar hukuku, medeni hukuk, ceza hukuku ve ilgili diğer bütün yasal düzenlemelere uygun faaliyet göstermektedir. Yani bu yasal düzenlemelere uygun faaliyet gösteren bütün dedektiflik büroları yasaldır. Sadece sahte veya korsan dedektiflik firmalarını hariç tutmak gerekir.
Yasal özel dedektiflik konusunda daha fazla bilgi almak isterseniz şirketimize gelebilirsiniz.
